Rodzaje szelek bezpieczeństwa
W pracach na wysokości szelki bezpieczeństwa stanowią kluczowy element ochrony przed upadkiem, pozwalając na kontrolowanie łagodzenie ryzyka związanego z pracą na dużych wysokościach. Ten artykuł stanowi kompleksowy przewodnik, który krok po kroku prowadzi przez zasady doboru, użytkowania i przepisów dotyczących szelek bezpieczeństwa, a także przedstawia kluczowe parametry wpływające na ich efektywność i bezpieczeństwo.
Dlaczego warto stosować szelki bezpieczeństwa?
Szelki bezpieczeństwa zabezpieczają użytkownika przed skutkami nagłego upadku, zapewniając jednocześnie odpowiednią pozycję podczas oczekiwania na pomoc po upadku. Szelki, w przeciwieństwie do prostych pasów zabezpieczających, umożliwiają rozłożenie sił dynamicznych oddziałujących na ciało człowieka, co zmniejsza ryzyko uszkodzenia organów wewnętrznych oraz kręgosłupa.
Rodzaje szelek bezpieczeństwa i uprzęży.
Szelki do pracy na wysokości - typ podstawowy.
Podstawowe szelki asekuracyjne, zgodne z normą EN 361, służą do zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Posiadają one regu- lowane taśmy barkowe i udowe oraz punkt zaczepowy, oznaczony dużą literą „A”. Przykładami tego typu szelek są modele z prostymi punktami mocowania na plecach i klatce piersiowej.
Szelki z pasem biodrowym - praca w pozycji podparcia.
Szelki z pasem biodrowym, wykonane zgodnie z normą EN 358, umożliwiają stabilizację użytkownika podczas pracy. Są stosowane głównie wtedy, gdy praca wymaga użycia rąk, a pracownik musi być w stabilnej pozycji. Pas biodrowy jest wyposażony w boczne klamry, które pozwalają na podpięcie linki opasującej.
Uprząż biodrowa do prac w podwieszeniu - techniki dostępu linowego.
Uprzęże biodrowe (zgodne z normą EN 813) są dedykowane do prac w podwieszeniu. Mają specjalny punkt zaczepowy z przodu, co pozwala na łatwe wykonywanie zadań wymagających długotrwałego pozostawania w jednej pozycji, np. przy pracach konserwacyjnych.
Podstawowe zasady bezpiecznego użytkowania szelek bezpieczeństwa
Aby szelki asekuracyjne zapewniały maksymalne bezpieczeństwo, należy stosować się do zasad ich użytkowania i okresowo sprawdzać stan techniczny. Oto najważniejsze kroki do podjęcia przed, w trakcie i po pracy:
Przed użyciem:
1. Inspekcja sprzętu – Przed każdym użyciem należy dokładnie sprawdzić szelki pod kątem uszkodzeń mechanicznych i zabru- dzeń. Taśmy, klamry i inne elementy muszą być w nienagannym stanie.
2. Dopasowanie szelek – Regulacja szelek do ciała to podstawa ich skuteczności. Ważne jest, aby taśmy przylegały, ale nie uciskały, a punkty zaczepowe były na odpowiedniej wysokości.
3. Dokumentacja techniczna – Należy zweryfikować, czy szelki posiadają niezbędne atesty i są zgodne z europejskimi normami, zwłaszcza z EN 361 (dla podstawowych szelek), EN 358 (dla szelek z pasem biodrowym) i EN 813 (dla uprzęży biodrowych).
W trakcie użytkowania:
1. Podpięcie do punktów zaczepowych – Używanie odpowiednich punktów zaczepowych („A”) zapewnia, że szelki prawidłowo rozłożą siły działające podczas upadku. Należy upewnić się, że wszystkie zapięcia są poprawnie zamknięte i zabezpieczone.
2. Wybór odpowiedniego podzespołu asekuracyjnego – W zależności od sytuacji warto stosować absorber energii (EN 355) lub urządzenie samohamowne (EN 360), które pozwolą na amortyzację ewentualnego upadku.
Po zakończeniu pracy:
Kontrola sprzętu – Po zakończeniu każdej pracy szelki należy dokładnie obejrzeć, szukając potencjalnych uszkodzeń, takich jak przetarcia czy rozciągnięcia taśm.
Okresowa konserwacja – Co najmniej raz na rok szelki powinny być poddawane szczegółowej inspekcji przeprowadzanej przez osobę uprawnioną. Sprzęt, który brał udział w powstrzymaniu upadku, należy wycofać z użycia i poddać utylizacji.
Przepisy i normy dotyczące szelek bezpieczeństwa w Polsce i Europie:
Zgodnie z przepisami polskimi i europejskimi każdy pracownik, wykonujący prace na wysokości, jest zobowiązany do stosowania sprzętu zgodnego z odpowiednimi normami. W Polsce obowiązuje prawo wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej dotyczące BHP przy pracach na wysokości, a sprzęt ochronny, w tym szelki asekuracyjne, powinien spełniać wymogi:
• EN 361 – dla podstawowych szelek bezpieczeństwa do zabezpieczenia przed upadkiem,
• EN 358 – dla szelek z pasem biodrowym do stabilizacji pozycji roboczej,
• EN 813 – dla uprzęży biodrowych używanych przy pracy w podwieszeniu.
Specjalne instrukcje bezpieczeństwa dla pracowników:
Praca na wysokości - środki ostrożności.
Zachowanie ostrożności przy użyciu szelek to podstawa ich skuteczności w zabezpieczeniu przed upadkiem. Przed rozpoczęciem prac należy dokładnie przestudiować instrukcję producenta oraz stosować sprzęt wyłącznie zgodnie z jego przeznaczeniem.
Zasady szybkiej ewakuacji.
Plan ewakuacji, opracowany jeszcze przed rozpoczęciem prac, zapewnia natychmiastową pomoc w razie wypadku. Pracownicy powinni być przeszkoleni, aby w razie potrzeby szybko wydobyć poszkodowanego z uprzęży.
Wybór odpowiedniego systemu zabezpieczenia.
W zależności od charakteru pracy na wysokości można wyróżnić trzy główne systemy ochrony osobistej:
1. System ograniczający – wyznacza strefę pracy i uniemożliwia zbliżenie się do strefy zagrożenia.
2. System pozycjonujący – umożliwia pracę w pozycji podpartej, zabezpieczając przed przypadkowym upadkiem.
3. System zatrzymujący upadek–stosowany w najbardziej ryzykownych sytuacjach, ogranicza prędkość spadku, zmniejszając siłę uderzenia podczas upadku.
Stosowanie odpowiednich szelek i uprzęży bezpieczeństwa w połączeniu z przeszkoleniem, ścisłym przestrzeganiem przepisów oraz regularną konserwacją sprzętu jest kluczowe w zapewnieniu maksymalnego poziomu bezpieczeństwa podczas prac na wysokości. Każdy pracownik powinien znać i stosować się do tych zasad, aby chronić zdrowie i życie swoje oraz innych.