Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy definiuje pracę na wysokości jako pracę, która wykonywana jest na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Artykuł 80 wyżej wymienionego rozporządzenia kwalifikuje pracę na wysokości jako szczególnie niebezpieczną ze względu na duże ryzyko doznania uszczerbku na zdrowiu a w skrajnych przypadkach — nawet śmierci. Dlatego pracodawca zobowiązany jest do opracowania jasnych zasad organizacji oraz wykonywania prac na wysokości w danym zakładzie pracy. Chcesz dowiedzieć się jak zapewnić bezpieczeństwo przy pracy na wysokości? Przeczytaj uważnie.
Kto może wykonywać pracę na wysokości?
Kryteria, jakie należy spełnić by móc pracować na wysokości:
- mieć ukończone 18 lat,
- posiadać zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na wysokości,
- zapoznać się z oceną ryzyka zawodowego oraz wewnątrzzakładowymi przepisami podczas prac na wysokości,
- posiadać ważne szkolenie BHP.
Przeciwwskazania do pracy na wysokości
Aby zniwelować ryzyko wystąpienia urazów w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych, osoby, które na stałe używają okularów korekcyjnych, mają zakaz wykonywania pracy na wysokości przekraczającej 3 metry. Przy pracy ponad tą wysokością konieczne są soczewki korekcyjne.
Nie można zatrudniać osób młodocianych z wyjątkiem osób w wieku powyżej 17 lat wykonujących pracę na wysokości do 10 m, w wymiarze do dwóch godzin na dobę, jeżeli pracodawca zagwarantuje im właściwe zabezpieczenia przed upadkiem oraz ograniczy ryzyko wystąpienia innych zagrożeń.
Kobiety spodziewające się dziecka również nie powinny pracować na wysokości, a w szczególności korzystać z drabin czy klamer.
Jak skutecznie zabezpieczyć pracownika?
Jeżeli nie jesteśmy w stanie zaplanować pracy bez konieczności wykonywania określonych zadań na wysokości, musimy maksymalnie ograniczyć ryzyko wystąpienia upadku z wysokości. W tym celu stosujemy środki ochrony zbiorowej i indywidualnej.
Do środków ochrony zbiorowej przy pracy na wysokości zaliczamy m.in.: balustrady, rusztowania robocze, siatki ochronne, siatki bezpieczeństwa. Stosuje się je w pierwszej kolejności przed środkami ochrony indywidualnej w celu zapewnienia bezpieczeństwa osobom świadczącym pracę na wysokościach oraz uniemożliwienia wypadnięcia narzędzi lub materiałów budowlanych poza teren budowy.
Jeżeli wystąpi potrzeba czasowego zdemontowania środka ochrony zbiorowej zapobiegającego upadkom, a pracownicy są narażeni na upadek z wysokości, musimy wyposażyć ich w środki ochrony indywidualnej.
Do środków ochrony indywidualnej używanych w pracy na wysokości zaliczamy:
- Kask do prac na wysokości,
- Punkty kotwiczące,
- Szelki bezpieczeństwa,
- Elementy łączące.
Ad 1. Musi być zgodny z normą PN-EN 397 dla kasków przemysłowych. Powinien być wykonany z trwałych materiałów odpornych na działanie promieni słonecznych i różnych, skrajnych temperatur.
Ad 2. Mocuje się do nich elementy łączące takie jak linki czy urządzenia samohamowne. Mogą być zamontowane na stałe lub mieć formę przenośną. Powinny być przystosowane do znoszenia dużych obciążeń. Normy europejskie stanowią, iż punkt kotwiczący przeznaczony dla jednego użytkownika musi zachować integralność z podłożem przy zadziałaniu siły statycznej o wartości 12 kN.
Ad 3. Uprząż składa się z taśm oraz klamer regulacyjnych, które należy prawidłowo dopasować do postury pracownika. Posiadają w zależności od modelu jeden lub dwa punkty zaczepowe służące do przypięcia systemu amortyzującego. Muszą być wykonane zgodnie z obowiązującą normą PN-EN-361.
Ad 4. Służą do połączenia punktu kotwiczenia z uprzężą. Wyróżniamy trzy typy linek bezpieczeństwa:
- ograniczające zakres pracy — nie posiadają amortyzatora, są wykorzystywane m.in. w pracy na dachach i powinny być tak dobrane, by uniemożliwiły pracownikowi wychylenie się poza krawędź dachu i rozpoczęcie spadania,
- ustalające pozycję — dzięki opleceniu jej wokół konstrukcji, a następnie przytwierdzeniu do pasa biodrowego możliwe jest przyjęcie stabilnej pozycji podczas wykonywania pracy na wysokości oraz swobodne operowanie obiema rękami,
- zabezpieczające przed upadkiem z wysokości — dzielą się na linki z amortyzatorem oraz urządzenia samohamowne, które potrafią zamortyzować upadek z wysokości zniwelować siły wygenerowane na ludzki kręgosłup w trakcie powstrzymywania procesu spadania.
Produkty asekuracyjne HIGHTECH
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w trakcie prac na wysokościach
W przypadku gdy stanowisko pracy znajduje się ponad jeden metr nad powierzchnią posadzki lub ziemi, a powierzchnia ta jest osłonięta z każdej strony pełnymi albo oszklonymi ścianami na wysokość co najmniej 1,5 metra lub posiada zamontowane urządzenia chroniące pracownika przed wypadnięciem, nie mamy do czynienia z pracą na wysokości. Poza wymienionymi sytuacjami należy bezwzględnie przestrzegać zasad BHP dotyczących organizacji i wykonywania pracy na wysokościach. Ponadto praca na wysokości nie powinna narażać pracownika do wychylania poza obrys urządzenia, na którym przebywa.
Stanowiska pracy oraz przejścia znajdujące się na wysokości co najmniej jednego metra nad poziomem podłogi lub ziemi powinny być wyposażone w odpowiednio skonstruowane balustrady, które powinny składać się z:
- poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m,
- krawężników o wysokości co najmniej 15 cm,
- oraz elementów uniemożliwiającym wypadnięcie pracownika umiejscowionych pomiędzy poręczą balustrady a krawężnikiem.
Przy pracach na drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi, niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zadbać, aby podwyższenia te były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie.
Wykonywanie pracy na rusztowaniach na wysokości co najmniej 2 m od otaczającego poziomu podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych wiszących wiąże się z zapewnieniem bezpieczeństwa przy komunikacji pionowej i swobodnym dojściem do stanowiska pracy, stabilności rusztowań i odpowiednią ich wytrzymałością na przewidywane obciążenia, a na pracownikach spoczywa obowiązek noszenia hełmów ochronnych.
Przy pracach na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań oraz przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego, lub podłogi należy w szczególności zapewnić stosowanie przez pracowników odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, jak szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu — na słupach, masztach itp.) oraz stosowanie hełmów ochronnych.
Ważne: Jeżeli warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników, praca na wysokości nie może być wykonywana.
Podsumowanie
Komfort i bezpieczeństwo pracy na wysokości jest niezwykle istotną sprawą. Zaniedbania w kwestii prawidłowej organizacji i wykonywania pracy na wysokościach może mieć tragiczne konsekwencje. Zapewnienie właściwych systemów zabezpieczeń to tylko niektóre obowiązki pracodawcy. Upewnijmy się, że stosowane w firmie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej posiadają wymagane atesty i certyfikaty. Dokonujmy również okresowych kontroli sprzętu, a skutecznie zabezpieczymy nasze miejsce pracy.